Op 19 maart verzorgden wij een workshop tijdens het Missiecongres Brussel 2022, waarvan we hier een impressie willen weergeven.
Getuigenis geven:
“Weest altijd bereid tot verantwoording aan al wie u rekenschap vraagt van de hoop die in u leeft. Maar verdedigt u met zachtmoedigheid en gepaste eerbied”
I Petrus 3, 15-16
Hoe verhouden zich wetenschap en geloof? Door de rede.
- Wetenschap wordt geacht redelijk, rationeel te zijn (en tracht dat in de regel ook te zijn)
- Maar dat geldt ook voor het geloof: geen geloof zonder ration (fideïsme), geen rede zonder het aan de mens geopenbaarde geloof (rationalisme)
- Wetenschap en geloof ontmoeten elkaar dus op het terrein van de rede, de filosofie: daar kunnen ze met elkaar in gesprek gaan.
- We vermijden ‘discordisme‘ (geloof en wetenschap zijn onverzoenlijk) en ‘concordisme‘ (geloof en wetenschap op een gekunstelde manier met elkaar in overeenstemming brengen.
- We onderscheiden geloof en wetenschap, maar scheiden ze niet van elkaar en verwarren ze niet met elkaar.
Theoretische (filosofische) die zowel de biologie als het geloof aanbelangen:
- evolutie & schepping
- wetenschap & geloof
- leven in de kosmos
- het bestaan van God
- de mens, een intelligente aap?
- ….
Praktische (ethische) die zowel de biologie als het geloof aanbelangen:
- menselijke seksualiteit en vruchtbaarheid
- het menselijk embryo
- levenseinde-vraagstukken
- medische ethiek
- integrale ecologie
- ….
Drie disciplines
- theologie: openbaring, bijbel, traditie, leergezag, …
- filosofie: metafysica, epistemologie, filosofische antropologie, ethiek
- wetenschap: formeel, mens, natuur (waaronder de biologie)
Redelijkheid
- Wat is de reden dat ik geloof?
- Hoe weet ik dat mijn, ons, hét geloof redelijk is?
- Hoe weet ik dat de moraal redelijk is?
- Hoe kan ik getuigen van de redelijkheid van het geloof….
Valkuilen
- geen waarheid zonder liefde (en vice versa)
- onderscheid maken tussen: de persoon / diens mening of levenspraktijk
- luisteren, meer nog dan spreken (groen en rood licht)
- getuigen, maar niet willen overtuigen
- gelijk hebben is gemakkelijker dan gelijk krijgen
- je niet schamen als je ergens geen antwoord op hebt
- zaaien is iets anders dan oogsten (heb dus geduld, wees niet uit op snel resultaat)
- getuigen kan aanleiding geven tot lijden (‘martelaarschap’): afwijzing, je baan komt in gevaar…
- je ‘vijanden’ liefhebben: zij die helemaal anders denke n en leven dan jij…
De zones van het menselijk bestaan: materie, lichaam, gevoel, rede, geest, vrije wil.
- niet denken dat het ongeloof van uw gesprekspartner zuiver rationeel is
- maar ook materieel (geld, bezit als hoogste goed)
- lichamelijk (gezondheid als ‘afgod’)
- emotioneel (‘traumatische’ herinneringen aan het geloof)
- spiritueel (geen ‘antenne’ voor God ontwikkeld hebben)
- vrije wil (angst om autonomie te verliezen)
Het belang van luisteren
- gevolgd door meeleven (invoelen, compassie, begrip)
- gevolgd door hulp (een inzicht delen, troost bieden, zaken wat relativeren of in hun context plaatsen)
Aan de slag
- Voor welke ‘rationele’ uitdagingen bent u wel eens komen te staan en hoe ging u daar mee om?
- In welke sector van de samenleving leeft u / bent u actief – en op welke geloofsvragen stuit u daar?
- Welke ‘successen’ heb u wel eens behaald in uw gesprek met een ongelovige?
- Welke ‘blunders’ heeft u wel eens begaan en wat hebt u daarvan geleerd?
Enkele bronnen
- Catechismus van de Katholieke Kerk
- Website rkdocumenten.nl
- Mgr. Léonard: Redenen om te geloven
- Catholic Answers: www.catholic.com
- Peter Kreeft: www.peterkreeft.com (20 argumenten voor het bestaan van God)
- “Sciences et théologie, figures d’un dialogue” (Dominique Lambert)
- Gods filosofen – hoe in de Middeleeuwen de basis werd gelegd voor de moderne wetenschap
