Op 10 maart 2023 waren wij weer te beluisteren in het programma ‘Biofides’ bij de Nederlandse afdeling van Radio Maria. In deze uitzending gingen we in op een algemene bewering, dat iets van 97% van de klimaatwetenschappers van mening is dat de klimaatverandering significant is én door de mens veroorzaakt. Bij nader inzien blijkt het te gaan op een grote studie naar de mening van duizenden klimaatwetenschappers over deze twee vragen, blijkt daarover een mening te uiten en de rest niet. Van die 97% zou dan 35% menen dat de klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt.
Het is maar een voorbeeld om aan te tonen dat de zaken bij macro-ecologische studies als klimaatwetenschap niet zo eenvoudig in één ‘onliner’ samen te vatten zijn. Er zijn uiteenlopende opvattingen over de ernst van de zaak, de oorzaken (weinig hoor je spreken over de invloed van de zon op ons klimaat, die ongetwijfeld groot is én onmogelijk door de mens veroorzaakt kan zijn), de sterkte en zwakte van modellen die gehanteerd worden voor voorspellende uitspraken, de paniekerig)-ge manier waarop daar in de media en door overheden over gesproken wordt. Is dat allemaal wel terecht? IN de wetenschap zoek je naar waarheid. De vaag is of die zich voor zoiets complex als het klimaat gemakkelijk maat vinden. Paul Ehrlich, een Amerikaanse bioloog, demograaf en activist, die bekend werd door zijn waarschuwingen met betrekking tot de bevolkingsgroei en de mogelijke uitputting van de natuurlijke hulpbronnen, zei in 1969: “Wij moeten ons realiseren dat tenzij wij extreem veel geluk hebben, de hele mensheid binnen 20 jaar in een wolk van blauwe stoom zal verdwijnen”. Blijkbaar hebben we extreem veel geluk gehad, want vandaag, in 2023, zijn we er nog. Onlangs verwijderde Greta Thunberg een ’tweet’ van 21 juni 2018 van haar Twitteraccount, waarin ze beweerde dat een top-klimaatwetenschapper waarschuwde dat klimaatverandering de gehele mensheid uit zou roeien, tenzij we de komende vijf jaar stoppen met het gebruiken van fossiele brandstoffen. Vandaag, in 2023, zijn we er nog allemaal. De vraag is hoe we over 25 tot 30 jaar oordelen over de klimaatvoorspellingen van de Verenigde Naties, van vandaag.
Paus Franciscus neemt niettemin de waarschuwingen van de wetenschap serieus. Het Vaticaan heeft zelf geen onderzoeksinstituten (behalve de Vaticaanse sterrenwacht) en moet het doen met wat de seculiere wetenschappelijke instituten en de seculiere overheden hierover zeggen. Indien de klimaatverandering significant is én door de mens veroorzaakt wordt, dan heeft dat sociaal-economische gevolgen, vooral voor de armere landen. Wij dragen op dat moment een morele verantwoordelijkheid voro die verandering – door overconsumptie wellicht – een sociale verantwoordelijkheid voor onze minder bedeelde naaste. De Kerk heeft groot gelijk als ze op die thema’s hamert. Gelukkig hebben we een onafhankelijke morele autoriteit op aarde die ons kan helpen het goede te doen en hekwade te laten! Natuurlijk zijn paus en Kerk in deze dossiers niet ‘onfeilbaar’: ze steunen op wat de klimaatwetenschapper zeggen. Maar dat is geen reden om je niets aan te trekken van de oproepen die de paus doet. Tegelijk mogen we kritisch blijven kijken naar wat de klimaatwetenschappers ons voorhouden. De wetenschap is een plaats van open debat, waar de degens van meningen met elkaar gekruist worden, om zo tot het best mogelijke inzicht te komen, en de meest aangepaste maatregelen om mondiale en lokale problemen op te lossen. Mensen wegzetten, omdat ze kritische vragen stellen is wat ons betreft een teken van de zwakte van de wetenschappelijke positie die men inneemt. Wie goed wetenschappelijk werk levert, ‘cancelt’ zijn critici niet, maar gaat met hen in gesprek, en toont zijn argumenten. Zo komt men verder.
Vincent Kemme
